جم شناسی

 جَم یکی از شهرستان‌های جنوب ایران است که در استان بوشهر جا دارد و مرکز آن نیز شهر جم است. موقعیت: این شهرستان از شمال و شرق به بخش اسیر شهرستان مهر دراستان فارس از جنوب به شهرستان کنگان و از غرب به شهرستانهای دشتی و دیر محدود می‌شود. این شهرستان از یک طرف به شهرستان فیروز آباد از توابع استان فارس متصل از طرف دیگر از طریق اتوبان ۴ خطه جم – عسلویه به منطقه عسلویه قطب اقصادی انرژی ایران متصل گردیده است . جم از مناطق کوهستانی و خوش آب وهوای استان بوشهر است. وجود منابع کاری فراوان در این منطقه جم را به یک شهرستان مهاجر پذیر تبدیل کرده است که نتیجه آن ورود فرهنگ‌های گوناگون به این منطقه است. با پیشرفتی که شهرستان جم در سالهای اخیر داشته است انتظار می‌رود بزودی جم به یکی از شهرستانهای بزرگ در استان بوشهر مبدل گردد . توابع: این شهرستان دارای دو بخش جم و ریز دو شهر و پنج دهستان می‌باشد که شهر جم و شهر ریز نام دو شهر این شهرستان می‌باشند و دهستان‌های آن نیز از این قرارند: (جم- کوری حیاتی – انارستان – تشان – ریز). همچنین مرکز این شهرستان یعنی شهر جم نیز از چندین روستای بزرگ شکل گرفته‌است که عبارت‌اند از :ولایت – خواجه احمدی – قلعه کهنه و مالچه .از نظر وسعت بخش ریز از بخش جم بزرگ‌تر است اما از لحاظ جمعیت و تراکم جمعیتی بخش جم جمعیت بیشتری را در خود جای داده‌است. همچنین روستاهای دولنگه (بهارستان)، انارستان و بهرباغ که هر سه از بزرگ‌ترین روستاهای استان بوشهر هستند نیز در این شهرستان قرار دارند. هم اکنون با توجه به سکونت خانواده‌های کارکنان بخش‌های مختلف صنعتی شاغل در عسلویه، جمعیت این شهر به شکل چشم گیری در حال افزایش است. تقسیمات کشوری: بخش مرکزی شهرستان جم دهستان جم دهستان کوری (کوری حیاتی) شهرها: جم بخش ریز دهستان ریز دهستان تشان شهر انارستان شهرها: ریز دین: با وجود اینکه جم در ناحیه‌ای میان شهرستان‌های سنی نشین جنوب استان فارس و بوشهر واقع شده‌است ولی مردم بومی این شهرستان، عمدتا شیعه هستند، نژاد: تقریبا همهٔ نژادهای ایرانی در شهرستان جم وجود دارد ولی مردم بومی این شهرستان اکثرا فارس، و فارس-بختیاری هستند. نقاط دیدنی: کوه پردیس(پدری) – باغ‌های لیمو و زیتون – پیر بی‌بی بانو – پیر بیراهه آبگرمک(امامزاده جعفر)(باغها و آبشارهای زیبا) – جنگل گلوبردکان ریز (یک جنگل انبوه با رودی نسبتاً دائمی که از میان آن می‌گذرد. که در شمالی‌ترین قسمت ریز قرار دارد) – مناظر زیبای گود لح (چشم‌اندازهایی زیبا در پشت کوه‌های بهرباغ و علی‌آباد) – حمام قاجاریه – آسیاب علی‌آباد (طاحونهٔ حاجی مظفر) – رشته قنات قره چناق – تنگ حنا – بنو تنگمان – باغ پدری – سی‌سواران – باغ‌های بیدخوار، نرگسی، بیدبلند، کوری، منظر، حاجی آباد، صیدی، پهگو، فرامرزی، انارستان و دیگر روستاهای زیبای جم و ریز – مناطق باستانی دایو و گلوقلات (گیر کلات) – پیر گلدسته – سد و گورستان تاریخی و باغهای روستای غربه – بناهای تاریخی روستای حرمیک-رشته قنات قدیمی روستاهای تشان ودره بان. زیارتگاه کوهستانی قدمگاه و دره زیبای مجاور روستای دره پلنگی از دیگر مناطق دیدنی منطقه جم می باشد. امام زاده بی بی بانو: واقع در شمال غربی شهرستان در روستای پدری جم و از نوادگان امام موسی کاظم (ع) می باشد. امام زاده سید حبیب الله: واقع در بخش ریز و از نوادگان امام موسی کاظم (ع) بوده و مردم اعتقاد و احترام خاصی به این امام زاده دارند. امام زاده بی بی مرضیه: واقع در بخش ریز روستای حرمیک که از نوادگان امام جعفر صادق (ع) می باشد. امام زاده جعفر: واقع در غرب روستای آبگرمک و از نوادگان امام موسی کاظم (ع) می باشد. حسینیه شاه نشین: اولین حسینیه در سطح شهرستان که بوسیله محمد علی خان پریشان جمی احداث گردیده و قدمت آن به بیش از ۱۵۰ سال می رسد و آنچه قابل توجه می باشد یک حلقه چاه آب وسط صحن حسینیه می باشد که همیشه دارای آب شیرین و گوارا می باشد و از آب این چاه برای پخت و پز غذا و چای عزاداران استفاده می شده است. آسیاب آبی دایو: طاق آسیاب آبی دایو ما بین روستاهای گلوکلات و دایو واقع شده و یکی از چندین بنای ساروجی به جا مانده از حدود ۳۰۰ سال قبل می باشد. آب این آسیاب به طرز شگفت آوری توسط جوی هایی که در کوههای سنگی اطراف تعبیه شده اند تأمین می شده. آثار تاریخی گلوکلات: به یقین می توان گفت که گلوکلات زمانی مرکز یک تمدن قدرتمند بوده است که ادامه این بناهای محکم و با ارزش به قله ی زیبای پردیس می رسد. از جمله آثار تاریخی گلوکلات را می توان بدین صورت نام برد که هر کدام مقابل جداگانه ای می طلبد: ۱- رشته قناتها ۲- جوی های سنگی ۳- چاه سنگی که به قطر ۲ متر در قله معروف به «شاه ضحاک» کنده شده که با امکانات آن زمان کاری عجیب به نظر می رسد. ۴- آب انبارهایی که بر فراز ۱۵۰ متری قله سنگی بنا شده اند و تأمین آب سالانه ساکنان بالای قله را عهده دار بودند. ۵- آثار و بقایای دیوارهاو سدهای فراوان که در هر گذرگاه و دره ساخته شده بودند. ۶- تکه هایی ظروف سفالی با نقش برجسته های مختلف. ۷- تیرهای پیکاندار فلزی که در سالیان اخیر توسط چوپانان و صحراگردان یافت شده است و جغرافیای خاص این نقطه که مناسب شیوه زندگی زمان خود بوده است. حمام قاجاریه: بوسیله مرحوم محمدعلی خان پریشان جمی در سال ۱۲۹۲ ساخته شد و مصالح به کار رفته در این بنا گچ، سنگ و ساروج می باشد و دوبار دهه ۴۰ و سال ۵۹ باز سازی شده است. و در سال ۸۵ به عنوان یک اثر تاریخی ملی ثبت شده است. غار قندیل: که کاملاً طبیعی بوده و در شرق روستای کوری حیاتی واقع شده است که فاصله آن حدود ۱ ساعت پیاده می باشد. آسیاب آبی حسین آباد: در روستای حسین آباد واقع شده و چسبیده به آن روستا می باشد. آسیاب آبی علی آباد: واقع در مرکز روستا می باشد. قنات تشان: این قنات از وسط روستا رد می شود و از سر چشمه آن تا روستا ۶ کیلومتر می باشد، که هنوز جاری می باشد و از آب آن استفاده برای مصارف کشاورزی و خانگی می شود. طبیعت زیبای غربه: که شامل قنات، استخر قدیمی می باشد و هنوز از این قنات و استخر استفاده می شود./